Pakistani u trondit nga një sulm vetëvrasës vdekjeprurës me bombë në një xhami që ndodhet brenda një kompleksi policie të sigurisë së lartë në qytetin veriperëndimor të Peshawar, mes një rritje të sulmeve gjatë muajve të fundit.
Së paku 100 persona u vranë dhe mbi 200 të tjerë janë lënduar në sulmin më vdekjeprurës brenda një dekade. Një komandant i talibanëve pakistanez, që njihet me shkurtesën TTP, mori përgjegjësinë për sulmin e së hënës, në të cilin pothuajse të gjitha viktimat ishin zyrtarë policorë. Por më vonë, zëdhënësi i TTP-së, Mohammad Khurasani e distancoi grupin nga bombardimet, duke thënë se politika e grupit nuk synon xhamitë apo objektet e tjera fetare.
Talibanët pakistanezë janë fajësuar për më shumë se 100 sulme qëkur u larguan nga një armëpushim me qeverinë pakistaneze nëntorin e vitit të kaluar.
Pse po luftojnë talibanët e Pakistanit?
Të zemëruar nga bashkëpunimi i Pakistanit me Shtetet e Bashkuara në “luftën kundër terrorit”, TTP u formua zyrtarisht në Pakistan në vitin 2007 kur grupe të ndryshme të jashtëligjshme ranë dakord të punojnë së bashku kundër qeverisë dhe të mbështesnin talibanët në Afganistanin fqinj, i cili po lufton me forcat e SHBA-së dhe NATO-s.
“Sapo filloi e ashtuquajtura luftë kundër terrorit, ndikoi që mijëra njerëz në brezin fisnor të vriteshin nga aksionet shtetërore si dhe nga dronët amerikanë. Kjo shkaktoi gjithashtu shumë pakënaqësi pasi ndikoi që shumë njerëz të marrin armët”, tha Abdul Sayed, një studiues në Suedi për grupet e armatosura në Pakistan dhe Afganistan.
Pakistani vendosi të bashkëpunojë me SHBA-në kur pushtoi Afganistanin pas sulmeve të 11 shtatorit të vitit 2001. Forcat amerikane shënjestruan grupe të armatosura, përfshirë TTP-në, përgjatë kufirit Pakistan-Afgan për dekada.
Marrëdhëniet Uashington-Islamabad kanë mbetur të ftohta që nga viti 2011, kur shefi i Al-Kaedës, Osama bin Laden u vra nga forcat amerikane në qytetin pakistanez të Abbottabad. SHBA-ja akuzoi Pakistanin për strehimin e udhëheqësve taliban dhe të al-Kaedës.
Marrëdhëniet u përkeqësuan edhe më tej pas pushtimit të Afganistanit nga talibanët në vitin 2021, por duket se janë ngrohur që nga shkarkimi i Imran Khan si kryeministër i Pakistanit prillin e kaluar. Khan kundërshtoi sulmet me dron të SHBA-së në zonat fisnore të Pakistanit.
Në mesin e kërkesave të shumta të tij, talibanët pakistanez kërkojnë zbatimin më të rreptë të ligjeve islamike, lirimin e anëtarëve të tij që po mbahen në paraburgim nga qeveria dhe reduktimin e pranisë ushtarake pakistaneze në pjesë të Khyber Pakhtunkhwa, provinca në kufi me Afganistanin që e ka përdorur prej kohësh si bazë.
Studiuesi Sayed thotë se rajoni është tashmë i pjekur për konflikt të armatosur për shkak të ligjeve të epokës koloniale që shiheshin si kundër zakoneve fisnore dhe në disa raste diskriminuese.
Riccardo Valle, një studiues i Venecias, thotë se është e qartë se organizatat e armatosura lulëzojnë nga mungesa e mundësive socio-ekonomike dhe përfitojnë në mungesë të saj.
Mohsin Dawar, ligjvënësi pakistanez nga Vaziristani i Veriut, një nga shtatë distriktet fisnore, thotë se dobësitë e njerëzve u shfrytëzuan nga grupe të armatosura.
“Grupet e armatosura përfitojnë nga mjerimi i njerëzve për shkak të mungesës së objekteve dhe infrastrukturës dhe i bindin ata të bashkohen me radhët”, tha Dawar për Al Jazeera.
Pse është shtuar dhuna kohët e fundit?
Analistët e sigurisë kanë frikë se Pakistani do të përballet me rritje të dhunës gjatë muajve të ardhshëm, ndërsa vendi po përballet me një krizë ekonomike të paprecedentë mes paqëndrueshmërisë politike.
Pakistani u përball me sulme të panumërta të armatosura në dy dekadat e fundit, por ka pasur një rritje që nga nëntori, kur TTP i dha fund armëpushimit mujor.
Talibanët pakistanezë kryejnë rregullisht të shtëna ose bombardime, veçanërisht në Pakistanin e thyer dhe të largët veriperëndimor, një ish-bastion i TTP-së.
Dhuna ka ngjallur frikë te banorët për një operacion të mundshëm ushtarak në ish-rajonet fisnore të Vaziristanit Verior dhe Jugor, tani dy rrethe në provincën Khyber Pakhtunkhwa.
Vetëm disa orë pas sulmit në xhami të hënën, ministri i Brendshëm, Rana Sanaullah Khan i tha kanalit të pavarur Geo News se sundimtarët talibanë të Afganistanit duhet të vazhdojnë përkushtimin e tyre ndaj komunitetit ndërkombëtar për të mos lejuar askënd të përdorë tokën e tyre për sulme kundër një vendi tjetër.
“Ata duhet të respektojnë premtimet e tyre”, tha ai.
Por ministri i Jashtëm në detyrë i Afganistanit, Amir Khan Muttaqi të mërkurën tha se autoritetet pakistaneze duhet të shmangin “mbjelljen e farës së armiqësisë” midis dy vendeve.
“Ne i këshillojmë ata që të kryejnë një hetim të plotë për bombardimin në Peshawar”, tha Muttaqi./UBTNews/