Parlamenti Evropian (PE) miratoi një raport të titulluar: “Pasojat institucionale të negociatave të zgjerimit të BE-së”, i cili ndër të tjera, sugjeron heqjen ose anashkalimin e fuqisë së vetos së shteteve anëtare në disa raste gjatë negociatave të pranimit me vendet kandidate për anëtarësim në Bashkim.
Këshilli Evropian si organi më i lartë politik i BE-së, i përbërë nga krerët e shteteve anëtare, në përgjithësi vendos unanimisht, përveç në raste të caktuara, si për shembull kur vendos për emërimet e zyrtarëve të lartë.
Këshilli i BE-së, i përbërë nga ministrat e shteteve anëtare dhe i cili miraton ligje së bashku me PE-në, vendos me shumicë të kualifikuar në një numër të madh fushash, përveç një numri çështjesh ‘të ndjeshme’ si politika e jashtme dhe e sigurisë, zgjerimi dhe vendosja e sanksioneve, ku vendimet merren me konsensus.
Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen ka paralajmëruar vazhdimisht se duke pasur parasysh rrethanat e ndryshuara gjeopolitike dhe nevojën për t’iu përgjigjur shpejt sfidave globale, BE duhet të marrë në konsideratë uljen e numrit të çështjeve për të cilat merren vendime unanime në mënyrë që të jetë më efikase.
Marta Kos tha se qëndrimi i Komisionit është se unanimiteti nuk ka më kuptim nëse BE-ja dëshiron të luajë rolin e tij shpejt, në mënyrë efektive dhe për këtë arsye në mënyrë strategjike, veçanërisht në situatën gjeopolitike të sotme.
Komisioni do të përqendrohet në atë që mund të bëhet tashmë brenda kornizës së Traktateve aktuale midis shteteve anëtare dhe në ato fusha ku po shfaqet një konsensus i gjerë, njoftoi Kos, duke shprehur kënaqësinë që një qëndrim i tillë mbështetet nga një rezolutë e Parlamentit Evropian të përgatitur nga eurodeputeti francez Sandro Gozi nga Liberalët.
Debati në seancën plenare të Parlamentit që i parapriu miratimit të raportit Gozi me 310 vota pro, 277 kundër dhe 53 abstenime, u përqendrua kryesisht në propozimet për të zëvendësuar unanimitetin me votim me shumicë të kualifikuar ose për të anashkaluar veton mbi vendimet më të ndjeshme të BE-së.
Një shumicë e kualifikuar në Këshillin e BE-së arrihet kur 55 për qind e shteteve anëtare votojnë pro ose 15 nga 27 shtete, dhe propozimi mbështetet nga anëtarë që përfaqësojnë të paktën 65 për qind të popullsisë së përgjithshme të BE-së.
Në disa raste, kërkohet një shumicë e shtuar prej 72 për qind ose 20 anëtarësh. Këshilli aktualisht duhet të vendosë unanimisht për një numër çështjesh që shtetet anëtare i konsiderojnë të ndjeshme, siç është politika e përbashkët e jashtme dhe e sigurisë, e cila përfshin gjithashtu negociatat për pranimin e kandidatëve dhe bashkimin me BE-në.
Raporti i miratuar të mërkurën paraqet qëndrimin e Parlamentit mbi reformat e kornizës institucionale të BE-së dhe rrugën drejt funksionimit të ardhshëm të BE-së së zgjeruar.
Korniza institucionale e BE-së kërkon modifikim në mënyrë që të jetë e përshtatshme për t’iu përgjigjur sfidave me natyrë institucionale dhe politike, dhe zgjerimet e ardhshme janë katalizatori për këtë ndryshim, është mesazhi i raportit.
Një pjesë e raportit shqyrton mënyrat, brenda dhe jashtë kornizës së Traktatit, për të ndihmuar BE-në e zgjeruar të veprojë më shpejt në vendimmarrje duke hequr veton dhe sugjeron ndryshime kyçe të synuara në Traktat.
Kufizimi i fushave në të cilat BE-ja miraton unanimisht është një nga çështjet e diskutueshme midis anëtarëve të BE-së dhe kundërshtohet kryesisht nga anëtarët më të vegjël, nga frika se kjo do të zvogëlojë ndikimin e tyre në vendimet e BE-së.
Çështja e heqjes së unanimitetit u vu përsëri në fokus pasi Hungaria bllokoi hapjen e negociatave me Ukrainën, e cila është me rëndësi të madhe strategjike, politike dhe të sigurisë për BE-në.
Në këtë drejtim, presidenti i Këshillit Evropian, Antonio Costa, testoi idenë në një samit informal në Kopenhagë më herët këtë muaj se unanimiteti nuk do të kërkohej për hapjen e grupeve të negociatave, por do të vendosej me shumicë të kualifikuar, por se unanimiteti do të kërkohej ende për mbylljen e kapitujve të negociatave. Megjithatë, kjo nuk u mbështet unanimisht dhe për të shfuqizuar unanimitetin do të kërkohej një vendim unanim.
Pas kësaj, u ngrit edhe ideja që anëtarët e rinj nuk do të kishin të drejtë vetoje me anëtarësimin në BE derisa të zbatoheshin reformat institucionale. Megjithatë, ky nuk ishte një sugjerim zyrtar dhe joformal për reflektim./S.K/KP/