Një hetim i fundit mediatik ka zbuluar një model abuzimesh sistematike dhe kushte të mjerueshme në qendrat e emigrantëve të financuara nga Bashkimi Evropian (BE), të vendosura në Turqi.
Në përgjigje, Komisioni Evropian i ka kërkuar qeverisë turke të hetojë me urgjencë akuzat për keqbërje në këto qendra, të cilat përdoren për të dëbuar refugjatë sirianë dhe afganë, duke përfituar nga ndihma financiare prej miliona eurosh nga BE-ja.
Kërkesa e BE-së pason një hetim të thelluar të kryer nga konsorciumi mediatik Lighthouse Reports, i cili zbuloi keqtrajtime sistematike, kushte josanitare dhe mbipopullim në këto qendra, si dhe raste të torturës ndaj migrantëve. Sipas raportit, migrantët janë detyruar të nënshkruajnë dokumente për kthim “vullnetar” në vendet e tyre të shkatërruara nga lufta, përfshirë Afganistanin dhe Sirinë. Një nga rastet më tragjike është ai i një burri afgan, i cili, pasi u deportua nga Turqia, u vra në Afganistan, me plagë arme në kokë dhe qafë.
Raporti përshkruan gjithashtu se BE-ja është e vetëdijshme për këto abuzime, me disa nga punonjësit e saj që kanë ngritur alarmin brenda institucioneve, por duket se zyrtarët e lartë kanë zgjedhur të mbyllin një sy ndaj situatës. Hetimi, i mbështetur nga media të rëndësishme evropiane si Le Monde, El Pais dhe Der Spiegel, mbështetet në më shumë se 100 burime, përfshirë dëshmitë e 37 personave që kanë përjetuar keqtrajtime në 22 qendra të ndryshme të financuara nga BE-ja.
Në një reagim zyrtar, Komisioni Evropian tha se fondet e tij për qendrat e largimit dhe kthimet vullnetare në Turqi janë shpërndarë “në përputhje të plotë me standardet e BE-së dhe ndërkombëtare”.
Megjithatë, ekzekutivi i BE-së nënvizoi se përgjegjësia për hetimin dhe zgjidhjen e këtyre abuzimeve i takon autoriteteve turke. “Turqia ka legjislacionin e vet kur bëhet fjalë për njohjen e refugjatëve dhe menaxhimin e migracionit,” tha një zëdhënës i Komisionit të premten, duke shtuar se “të drejtat themelore të individëve dhe parimi i mos-kthimit duhet të respektohen gjithmonë”.
Komisioni nuk konfirmoi nëse ishte vënë në dijeni për kushtet abuzive në qendrat e largimit, por theksoi se zyrtarët e BE-së në Turqi kryejnë rregullisht misione monitorimi në këto vende, përcjellë UBTNews.
Turqia aktualisht është një nga vendet pritëse më të mëdha të refugjatëve në botë, duke strehuar rreth 3.2 milionë refugjatë sirianë, përveç refugjatëve nga kombësi të tjera, sipas të dhënave të OKB-së. Që nga viti 2011, BE-ja ka dhënë rreth 10 miliardë euro për të ndihmuar Turqinë në menaxhimin e azilkërkuesve.
Ndërkohë që Brukseli dhe shtetet anëtare të BE-së argumentojnë se financimi dhe marrëveshja e vitit 2016 kanë ndihmuar në frenimin e migracionit të parregullt drejt Evropës, kritikët thonë se kjo marrëveshje ka forcuar pozitat e presidentit turk Recep Tayyip Erdoğan, i cili shpesh përdor krizën e migracionit për të fituar koncesione politike nga BE-ja.
Ky skandal shton një kapitull të ri të diskutueshëm në marrëdhëniet mes BE-së dhe Turqisë, me kërkesa të reja për transparencë dhe llogaridhënie lidhur me trajtimin e emigrantëve në qendrat e menaxhuara nga qeveria turke.