Telefonata e parë celulare u bë 50 vjet më parë dhe që atëherë këto pajisje janë bërë një mjet thelbësor i shumëfishtë që na ndihmon të drejtojmë jetën tonë. Por a po ndryshojnë ato edhe mënyrën se si funksionon truri ynë?
Është një rreth vicioz. Sa më të dobishëm bëhen telefonat tanë, aq më shumë i përdorim, sa më shumë t’i përdorim ato, aq më shumë vendosim shtigje nervore në trurin tonë që na çojnë në marrjen e telefonit për çdo detyrë që kemi në dorë dhe aq më shumë ndjejmë një dëshirë për të kontrolluar telefonin tonë edhe kur nuk kemi nevojë. Çfarë i bën trurit tonë mbështetja jonë te këto pajisje? A është gjithçka e keqe për ne, apo ka edhe disa aspekte pozitive?
Ajo që ne dimë është se shpërqendrimi i thjeshtë i kontrollit të një telefoni ose shikimit të një njoftimi mund të ketë pasoja negative. Kjo nuk është shumë e habitshme. Ne e dimë se, në përgjithësi, multitasking dëmton kujtesën dhe performancën. Një nga shembujt më të rrezikshëm është përdorimi i telefonit gjatë kohës kur je në timon. Një studim zbuloi se vetëm të folurit në telefon, jo dërgimi i mesazheve, ishte i mjaftueshëm për t’i bërë shoferët më të ngadalshëm për të reaguar në rrugë. Është e vërtetë edhe për detyrat e përditshme që janë më pak të rrezikshme. Thjesht dëgjimi i një njoftimi që “tingëllon” në telefon i bëri pjesëmarrësit e një studimi të performonin shumë më keq në një detyrë, pothuajse aq keq sa pjesëmarrësit që flisnin ose shkruanin mesazhe në telefon gjatë detyrës.
Nuk është vetëm përdorimi i një telefoni që ka pasoja, prania e tij e thjeshtë mund të ndikojë në mënyrën se si mendojmë.
Në një studim të kohëve të fundit, për shembull, studiuesit u kërkuan pjesëmarrësve të vendosnin telefonat pranë tyre në mënyrë që ata të ishin të dukshëm. Më pas pjesëmarrësit përfunduan një sërë detyrash për të testuar aftësitë e tyre për të përpunuar dhe mbajtur mend informacionin, zgjidhjen e problemeve dhe fokusin e tyre.
U zbulua se ata performonin shumë më mirë kur telefonat e tyre ishin në një dhomë tjetër, qofshin të dukshëm, të ndezur ose jo. Kjo ishte e vërtetë edhe pse shumica e pjesëmarrësve pretenduan se nuk po mendonin me vetëdije për pajisjet e tyre. Thjesht afërsia e një telefoni, me sa duket, kontribuon në “ikjen e trurit”. Kjo vëmendje e devijuar mund ta bëjë më të vështirë të bësh çdo gjë tjetër. I vetmi “rregullim”, sipas studiuesve, ishte vendosja e pajisjes në një dhomë krejtësisht të ndryshme.
Do të duhen shumë vite të tjera kërkimi përpara se të dimë saktësisht se çfarë i bën varësia e pajisjes sonë vullnetit dhe njohjes tonë afatgjatë. Ndërkohë, megjithatë, ekziston një mënyrë tjetër se si mund të përpiqemi të zbusim efektet e tij të këqija. Dhe kjo ka të bëjë me mënyrën se si mendojmë për trurin tonë.
Kërkimet e fundit kanë vënë në pikëpyetje besimin se, nëse ushtrojmë vullnetin tonë në një mënyrë (p.sh. duke rezistuar në mënyrë të pandërgjegjshme ndaj kontrollit të telefonit tonë), ne “shterim” rezervat tona të përgjithshme dhe e bëjnë shumë më të vështirë përqendrimin në një detyrë tjetër. Kjo mund të jetë e vërtetë. Por, kjo varet kryesisht nga bindjet tona.
Individët që mendojnë se truri ynë ka burime “të kufizuara” (siç është se rezistimi i një tundimi e bën më të vështirë t’i rezistosh tjetrit) kanë më shumë gjasa të shfaqin këtë fenomen në testim. Por për ata që mendojnë se sa më shumë i rezistojmë tundimit, aq më shumë po forcojmë kapacitetin për t’i rezistuar tundimit. Ushtrimi i vetëkontrollit ose lodhjes mendore në një detyrë nuk ndikon negativisht në performancën e tyre në detyrën tjetër./ BBC