Rusia, Shtetet e Bashkuara dhe Kina kanë ndërtuar të gjitha objekte të reja dhe kanë hapur tunele të reja në vendet e tyre të testimit bërthamor në vitet e fundit, tregojnë imazhet satelitore të marra ekskluzivisht nga CNN, në një kohë kur tensionet midis tre fuqive të mëdha bërthamore janë rritur në nivelin më të lartë në dekada.
Ndërsa nuk ka asnjë provë që të sugjerojë se Rusia, SHBA ose Kina po përgatiten për një provë bërthamore të afërt, imazhet, të marra dhe të ofruara nga një analist i shquar në studimet ushtarake të mospërhapjes, ilustrojnë zgjerimet e fundit në tre qendra testimi bërthamore krahasuar me vetëm disa vite më parë.
Njëri operohet nga Kina në rajonin e largët perëndimor të Xinjiang, një nga Rusia në një arkipelag të Oqeanit Arktik dhe një tjetër në SHBA në shkretëtirën e Nevadës.
Imazhet satelitore nga tre deri në pesë vitet e fundit tregojnë tunele të reja nën male, rrugë të reja dhe objekte magazinimi, si dhe rritje të trafikut të automjeteve që hyjnë dhe dalin nga zona, tha Jeffrey Lewis, një profesor ndihmës në Qendrën James Martin për Studimet e Mospërhapjes në Institutin Middlebury të Studimeve Ndërkombëtare.
“Ka vërtet shumë sugjerime që ne po shohim që sugjerojnë se Rusia, Kina dhe Shtetet e Bashkuara mund të rifillojnë testimin bërthamor”, tha ai, diçka që asnjë nga këto vende nuk e ka bërë që kur testimet nëntokësore bërthamore u ndaluan me Traktatin e Ndalimit Gjithëpërfshirës të Testeve Bërthamore të vitit 1996. Kina dhe SHBA nënshkruan traktatin, por nuk e kanë ratifikuar atë.
Koloneli në pension i Forcave Ajrore të SHBA, Cedric Leighton, një ish-analist i inteligjencës, shqyrtoi imazhet e vendeve bërthamore të tre fuqive dhe arriti në një përfundim të ngjashëm.
“Është shumë e qartë se të tre vendet, Rusia, Kina dhe Shtetet e Bashkuara kanë investuar shumë kohë, përpjekje dhe para jo vetëm në modernizimin e arsenalit të tyre bërthamor, por edhe në përgatitjen e llojeve të aktiviteteve që do të kërkoheshin për një provë”, tha ai.
Moska e ka ratifikuar traktatin, por presidenti rus Vladimir Putin tha në muajin shkurt se do të urdhëronte një provë, nëse SHBA-ja lëviz së pari, duke shtuar se “askush nuk duhet të ketë iluzione të rrezikshme se barazia strategjike globale mund të shkatërrohet”.
Zgjerimet rrezikojnë të ndezin një garë për të modernizuar infrastrukturën e testimit të armëve bërthamore në një kohë mosbesimi të thellë midis Uashingtonit dhe dy qeverive autoritare, thanë analistët, megjithëse ideja e konfliktit aktual të armatosur nuk konsiderohet e pashmangshme.
“Kërcënimi nga testimi bërthamor vjen nga shkalla në të cilën ai përshpejton garën në rritje të armëve midis Shteteve të Bashkuara nga njëra anë dhe Rusisë dhe Kinës nga ana tjetër”, tha Lewis. “Pasojat e kësaj janë se ne shpenzojmë shuma të mëdha parash, edhe pse nuk jemi më të sigurt”.