Kur Vladimir Kara-Murza njoftoi në fillim të këtij viti se po kthehej në Moskë, gruaja e tij Evgenia ishte në dijeni të rrezikut, por nuk u përpoq ta ndalonte.
Rusia pushtoi Ukrainën dhe më pas e shpalli krim ta quante luftë. Mijëra protestues u arrestuan. Vetë Kara-Murza ishte një kundërshtar i vendosur i Presidentit Vladimir Putin dhe një kritik i zëshëm i tmerreve të kryera nga ushtria ruse.
Megjithatë, aktivisti i opozitës këmbënguli se ai duhet të jetë në Rusi. Ai tani është i burgosur dhe i akuzuar për tradhti dhe gruaja e tij nuk është lejuar të flasë me të që nga prilli, raporton BBC.
Në një seri letrash dërguar Sarah Rainsford të BBC-së nga burgu, Vladimiri – i cili ka qenë dy herë viktimë e një helmimi misterioz – thotë se nuk është penduar, pasi “çmimi i heshtjes është i papranueshëm”.
Kundërshtimi ndaj presidentit Putin ishte i rrezikshëm edhe para pushtimit, por pas shkurtit represioni u intensifikua. Pothuajse të gjithë kritikët e njohur ose u arrestuan ose u larguan nga vendi. Edhe në këtë kontekst, trajtimi që iu nënshtrua Kara-Murza është veçanërisht brutal.
Të gjitha akuzat kundër tij bazohen në fjalimin e tij kundër luftës dhe Presidentit Putin, dhe avokati i tij supozon se Kara-Murza mund të kalojë 24 vjet pas hekurave.
“Ne të gjithë e dimë rrezikun e aktiviteteve të opozitës në Rusi. Por nuk mund të rrija në heshtje dhe të shikoja gjithçka që ndodhte, sepse heshtja është shenjë bashkëfajësie”, thotë Kara-Murza nga qelia.
Ai shton gjithashtu se nuk mund të qëndronte jashtë vendit.
“Nuk mendoja se kisha të drejtë të vazhdoja aktivitetin tim politik, të thërrisja njerëzit në veprim, ndërkohë që isha ulur vetëm diku të sigurt”, shtoi ai tutje.
Bashkëshortja Evgenia e mori vesh për herë të parë për arrestimin e tij pas një telefonate nga avokati i saj, i cili e kishte monitoruar telefonin e tij, siç bënte gjithmonë kur Kara-Murza ishte në qytet. Më 11 prill, një sinjal celular tregoi se klienti i tij ishte në një stacion policie në Moskë.
Në një moment, Vladimirit iu lejua të telefononte gruan e tij, e cila jeton në SHBA me fëmijët e tyre, sepse atje është më e sigurt. Ai kishte mjaftueshëm kohë për t’i thënë asaj të mos shqetësohej. Evgenia buzëqesh me pakuptimësinë e atij udhëzimi.
Evgenia dhe Vladimiri janë fëmijë të perestrojkës: ata u rritën në Rusi kur atje po zgjohej demokracia pas rënies së BRSS. Vladimir studioi histori në Kembrixh dhe në të njëjtën kohë filloi karrierën e tij në politikën ruse si këshilltar i reformistit të ri Boris Nemtsov.
Kara-Murza thotë se gjëja më e vështirë për të tani është largimi nga familja.
“Unë mendoj për ta çdo minutë të çdo dite dhe as nuk mund ta imagjinoj se çfarë po kalojnë tani”, thotë ai.
“E dua dhe e urrej këtë njeri për shkak të integritetit të tij të jashtëzakonshëm”, thotë Evgenia.
“Ai duhej të ishte atje me të gjithë ata njerëz në rrugë që u arrestuan,” shton ajo, duke iu referuar rusëve që u burgosën për rebelim kundër luftës. “Ai donte të tregonte se nuk duhet të kemi frikë kur përballemi me të keqen dhe për këtë e respektoj thellësisht, e admiroj. Dhe unë mund ta vras atë!”
Vladimiri fillimisht u burgos për refuzimin për t’iu bindur urdhrave të policisë, por pasi u vu në paraburgim, paditë filluan të derdheshin.
Së pari, ai u akuzua për “përhapjen e informacionit të rremë” për ushtrinë ruse dhe “udhëheqjen e lartë”.
Grupi i të drejtave të njeriut OVD-Info ka regjistruar më shumë se 100 ndjekje penale që nga miratimi i ligjit për “lajmet e rreme” në fillim të luftës: një këshilltar lokal, Aleksei Gorinov, u dënua me shtatë vjet në korrik dhe aktivisti Ilia Yashin duhet të dalë së shpejti në gjyq pasi foli për vrasjet e civilëve në Buçë.
Rasti i Vladimir bazohet në një fjalim në Arizona, ku ai tha se Rusia po kryente krime lufte në Ukrainë, duke hedhur bomba thërrmuese në lagjet e banuara dhe “bombardonte maternitetet dhe shkollat”.
E gjithë kjo është vërtetuar në mënyrë të pavarur, por hetuesit rusë thonë se pretendimet e tij janë të rreme sepse ministria e mbrojtjes “nuk lejon përdorimin e mjeteve të ndaluara të luftës” dhe këmbëngul se popullsia civile ukrainase “nuk është një objektiv”. Faktet në terren janë injoruar plotësisht.
Aktakuza e dytë bazohet në një ngjarje të organizuar për të burgosurit politikë, në të cilën Kara-Murza iu referua asaj që hetuesit e quajnë “politika të supozuara represive” të Rusisë.
Ai u akuzua për tradhti muajin e kaluar.
Aktivisti iu përgjigj akuzave në letrën e fundit: “Kremlini dëshiron të portretizojë kundërshtarët e Putinit si tradhtarë… tradhtarët e vërtetë janë ata që shkatërrojnë mirëqenien, reputacionin dhe të ardhmen e vendit tonë në emër të pushtetit të tyre. jo ata që rebelohen kundër tij”.
Akuza për tradhti bazohet në tre fjalime të mbajtura jashtë vendit, duke përfshirë një në të cilin Vladimir tha se kundërshtarët politikë në Rusi përballen me persekutim.
Hetuesit pretendojnë dhe foli në emër të Fondacionit Rusia e Lirë, një organizatë me bazë në SHBA që është e ndaluar në Rusi. Çdo “këshillim” apo “ndihmë” i një organizate të huaj që konsiderohet si kërcënim për sigurinë” tani mund të interpretohet si tradhti në Rusi dhe nuk është e nevojshme që të zbulohen sekrete në kontakte.
“Tradhti shtetërore për fjalime publike? Kjo është krejtësisht absurde. Ky është thjesht persekutim për fjalën e lirë. Për mendim. Jo për ndonjë krim të vërtetë”, thotë avokati i Vladimirit, Vadim Prokhorov, me telefon nga Moska.
Prokhorov thotë se Kara-Murza nuk ishte i lidhur në asnjë mënyrë me organizatën në atë kohë.
“Ky është një rast politik. Ata po përpiqen të stigmatizojnë opozitën krejtësisht normale, të civilizuar ruse”, thotë ai.
Vetë Vladimiri kujton se personi i fundit që u akuzua për tradhti për shkak të kundërshtimit politik ishte Alexander Solzhenitsyn, laureat dhe shkrimtar i Nobelit, në vitin 1974. “Gjithçka që mund të them është se jam i nderuar që jam në një kompani të tillë”.
Megjithatë, Evgenia nuk mund të tingëllojë aq e qetë. Kjo nuk është hera e parë që ajo ka frikë për burrin e saj. Ai pothuajse vdiq, dy herë, në Moskë dhe burimi i helmimit të tij nuk u gjet kurrë.
Kur ai u rrëzua për herë të parë dhe përfundoi në koma në vitin 2015, Evgenia iu tha se kishte vetëm 5 për qind shanse për të mbijetuar.
Ajo e ushqeu atë në shëndet, e ndihmoi të mësonte si të funksiononte përsëri, si të mbante një lugë. Ai këmbënguli të punonte në laptop, edhe pse sëmurej çdo gjysmë ore.
“Sapo mundi të ecte, i mblodhi gjërat dhe shkoi në Rusi”. Ajo luftë është më e madhe se frika e tij”, thotë Evgenia.
Për të, kjo do të thoshte shtatë vjet gjumë me telefon.
“Kisha frikë se do ta merrja atë telefonatë nga ai, ose nga dikush tjetër sepse ai nuk do të mund të fliste”.
Ajo kishte kohë që kishte hequr dorë nga bindja e burrit të saj që të mos shkonte në Moskë: protesta e saj e vetme ishte refuzimi i saj për ta ndihmuar atë të paketonte. Edhe para vizitës së tij të fundit, pas fillimit të luftës, ajo ende e shoqëronte në Francë.
“Doja që udhëtimi ynë të ishte i mrekullueshëm”, kujton ajo. “E dija se çfarë do të vinte”.
Që nga arrestimi i tij, Evgenia ka marrë përsipër punën e tij si aktiviste: ajo flet publikisht për luftën në Ukrainë dhe represionin politik në Rusi, si dhe për fatin e bashkëshortit të saj.
Të hënën, ai do të përurojë Nemtsov Place në Londër, rezultat i fushatës së gjatë të Kara-Murza për të nderuar mikun dhe mentorin e tij. Nemtsov u vra pranë Kremlinit në vitin 2015 në një goditje me vrap, për të cilën organizatori nuk u gjet kurrë.
Kara-Murza shpreson se një ditë Rusia do të jetë krenare për këtë emër. Marrja përsipër e punës së të shoqit është e vështirë për Evgjeninë, por i jep edhe energji.
“Unë po bëj atë që duhet që ai të kthehet te fëmijët e tij dhe që kjo luftë e neveritshme të ndalet, që ne të nxjerrim para drejtësisë regjimin vrasës”, thotë ai.
Edhe Vladimir nuk heshti. Në letrat e tij të gjata, ai shkruan se është i bindur se Rusia nuk është e dënuar me regjime autokratike dhe se banorët e saj nuk janë të gjithë besnikë të trurit të Putin-it.
Ai thotë se ka marrë shumë letra nga mbështetësit që kritikojnë hapur pushtimin e Ukrainës dhe Kremlinit, të cilët ende po protestojnë publikisht pavarësisht rrezikut. Ai i bën thirrje Perëndimit të mos e izolojë atë pjesë të shoqërisë ruse që “dëshiron një të ardhme ndryshe për vendin e tyre”.
Ai gjithashtu paralajmëron se lufta në Ukrainë nuk do të ndalet për sa kohë që Vladimir Putin është në pushtet.
“Për Putinin, kompromisi është një shenjë dobësie dhe një ftesë për agresion të mëtejshëm”, thotë ai. “Nëse i lejohet të dalë nga lufta dhe të mbajë fytyrën, pas një apo dy vitesh do të jemi në të njëjtën situatë si tani”.