Mbajta e zgjedhjeve në katër komunat veriore më 23 prill ka ngjallur frikë për krijimin e tensioneve të reja, përkundër gatishmërisë së institucioneve të Kosovës për të ofruar një proces zgjedhor të qetë dhe pa incidente. Mospjesëmarrja e Listës Serbe në zgjedhje po konsiderohet si mundësi që strukturat paralele në veri të pengojnë procesin zgjedhor dhe t’iu bëjnë trysni qytetarëve që mos të dalin në zgjedhje.
Pavarësisht mundësive për kontestim të legjitimitetit të procesit zgjedhor në veri, pushteti dhe opozita e shohin të domosdoshme mbajtjen e këtyre zgjedhjeve, sidomos pas përkrahjes së shteteve të QUNIT-it. Mirëpo, monitoruesit e proceseve zgjedhore, ngrehin shqetësime se mund të ketë pengesa të organizimit të zgjedhjeve ne qendrat e votimit nga zyrtarët serbë lokalë atje. Në anën tjetër, nga Komisioni Qendror Zgjedhor, nuk kanë treguar nëse ka pengesa teknike për organizimin e zgjedhjeve në veri dhe se kur do të dalin ekipet e tyre në teren për përgatitjen të qendrave të votimit.
Deputetja e Lëvizjes Vetëvendosje, Arbëreshë Kryeziu-Hyseni, thotë se të gjitha institucionet relevante në Kosovë janë të gatshme për organizimin e zgjedhjeve në veri. Sipas saj, mbështetja e vendeve të QUNIT-it për procesin zgjedhor të 23 prillit në veri edhe pa pjesëmarrjen e Listës Serbe është dëshmi për nevojën e organizimit të tyre.
“Institucionet e Kosovës e kanë të gjithë gatishmërinë për të ofruar një proces të qetë dhe pa ndonjë incidente dhe që do të ketë pjesëmarrje të qytetarëve serbë në këto zgjedhje për të votuar për njerëzit që ata mendojnë për t’i përfaqësuar. Është shumë i rëndësishëm edhe deklarata e shteteve të QUNIT-it që i përkrahin dhe mbështesin këto zgjedhje dhe që janë pro këtij procesi zgjedhor… Është një vulë që e vërteton faktin se ne kemi thënë gjithmonë se është shumë e rëndësishme që të mbahen këto zgjedhje dhe se nuk e kemi pasur gabim, as kur i caktuam ato më herët, as kur i shtymë dhe as kur e vendosëm një datë të re siç është më 23 prill. Kjo tregon se shtetet e QUINT-it kanë qenë mbështetës të vendimeve dhe veprimeve që qeveria i ka bërë karshi procesit të zgjedhjeve në komunat veriore”, thotë ajo.
Ndërkaq deputeti i Partisë Demokratike të Kosovës, Xhavit Haliti, deklaron se zgjedhjet në veri duhet të mbahen më 23 prill, por shton se mund të ketë tensione të reja atje.
“Është e vështirë për të thënë se a mund të mbahen (zgjedhjet) pa Listën Serbe. Zgjedhjet, popullata serbe i kanë mbajtur edhe kur s’ka pasur Listën Serbe, por parti të tjera të cilat kanë hyrë në zgjedhje. Tash nëse shumica e partive që janë në veri janë dakorduar për të mbajtur zgjedhjet, ndërkaq Qeveria, KQZ-ja dhe të gjitha institucionet relevante që lidhen me këtë çështje janë dakord (zgjedhjet) mund të mbahen. Do të varet edhe sa dalin qytetarët, pasi ata besoj se do të ketë presion shumë të madh edhe Serbia, Lista Serbe por edhe nga grupet të cilat veprojnë dhunshëm në veri kundër qytetarëve të vet mund të krijojnë një kaos dhe një çështje të panevojshme”, thekson deputeti opozitar.
Në anën tjetër, Eugen Cakolli nga Instituti Demokratik i Kosovës, thotë se mospjesëmarrja e Listës Serbe në zgjedhje do të dëmtojë procesin zgjedhor në disa drejtime. Ai përmend se impakti i Listës Serbe do të bëjë që në zgjedhje të ketë pjesëmarrje të ulët të qytetarëve, derisa shton se mund të ketë tentime për të penguar procesin zgjedhor, por jo në shkallën sikur dhjetorin e vitit të kaluar.
“Mospjesëmarrja e Listës Serbe sigurisht që do të dëmtojë procesin zgjedhor si të tillë dhe atë në disa drejtime. Ndër të cilat më të mund të jenë dalja e ulët në zgjedhje të votuesve duke marrë parasysh faktin se Lista Serbe në vazhdimësi ka pasur përkrahje mbi 96 për qind të votuesve, atyre 70-80 për qind të qytetarëve që dalin në zgjedhje. Impakti i mospjesëmarrjes së Listës Serbe do të vërehet tek dalja në zgjedhje, ndërsa së dyti mund të ketë tentim për të penguar procesin zgjedhor, sa i përket hapjes së qendrave të votimit dhe punës komisionale zgjedhore”, thotë Cakolli.
Mirëpo mospjesëmarrja e Listës Serbe në zgjedhjet e 23 prillit në veri, sipas deputetes nga mazhoranca, Arbëreshë Kryeziu-Hyseni, ofron mundësinë e krijimit të një pluralizimi në mesin e partive politike që përfaqësojnë serbët në Kosovë. Ajo thotë se është e domosdoshme që të ketë njerëz të rinj nga komuniteti serb në pozita institucionale që mund të punojnë për qytetarët e këtij komuniteti që jetojnë në Kosovë.
“Është e rëndësishme që të krijohet një pluralizëm në mesin e partive politike që përfaqësojnë serbët, pasi kemi pasur vetëm Listën Serbe, deputetët e Aleksandër Vuçiqit që e kanë përfaqësuar serbët në Republikën e Kosovës në institucione të ndryshme. Prandaj është shumë e rëndësishme që të ketë pluralizëm, të ketë përfshirje edhe të partive të tjera politike serbe, pasi po e shihni se ka një dekonstruktivitet dhe bojkot të jashtëzakonshëm të Listës Serbe në Kuvendin e Republikës. Është shumë e rëndësishme që të risjellën njerëz të ri në këto pozita që mund të punojnë për qytetarët serb që jetojnë në Kosovë”, shton ajo.
Ditë më parë, Lista Serbe, që ka udhëhequr me katër komunat veriore ka treguar se nuk do të marrë pjesë në zgjedhje, sipas tyre deri formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe.
Në zgjedhjet e 23 prillit, për kryetarë të katër komunave në veri do të garojnë 11 kandidatë, ku vetëm dy prej tyre janë nga komuniteti serb.
Zgjedhjet e jashtëzakonshme lokale do të mbahen në veri pas dorëheqjes së kryetarëve të komunave të Mitrovicës së Veriut, Leposaviqit, Zveçanit dhe Zubin Potokut. Kryetarët e këtyre komunave dhanë dorëheqje në nëntor të vitit 2022 për shkak të vendimit qeveritar për targat ilegale serbe.
Zgjedhjet në veri fillimisht ishin caktuar me datë 18 dhjetor të vitit 2022, mirëpo ato u shtyn pas incidenteve dhe pamundësisë për organizimin e tyre.